هوش مصنوعی چیست و چه کاربردهایی دارد؟ - وبلاگ بانیما

به گزارش وبلاگ بانیما، هوش مصنوعی چیست؟ هوش مصنوعی به معنای شبیه سازی هوش انسان در ماشینی است که برنامه ریزی شده تا مانند انسان فکر کند و حرکات او را تقلید کند. این تعریف برای هر ماشینی که خصوصیاتی مشابه فکر انسان، مانند یادگیری و حل مسأله دارد هم به کار می رود. ویژگی ایدئال هوش مصنوعی توانایی منطقی بودن و گرفتن بهترین تصمیم ها برای رسیدن به یک هدف خاص است.

درکی که از AI وجود دارد

بیشتر مردم وقتی اصطلاح هوش مصنوعی را می شوند، به اولین چیزی که فکر می کنند ربات ها هستند. این فکریت از فیلم های پرهزینه و رمان هایی که درباره آ ن ها ساخته شده آمده است. آدم ماشینی هایی که کره زمین را تخریب و انسان ها را نابود می کنند؛ واقعیت این است که هیچ چیز غیرممکن نیست.

پایه شکل گیری هوش مصنوعی بر این اساس است که دانشمندان در نظر گرفته اند می توان هوش انسانی را به روشی تعریف کرد که ماشین بتواند آن را تقلید کند و وظایفش را از ساده ترین تا پیچیده ترین ها انجام دهد. هوش مصنوعی سه هدف مهم و اصلی زیر را دارد.

• یادگیری
• استدلال
• ادراک

با پیشرفت تکنولوژی، معیارهایی که در گذشته هوش مصنوعی را تعریف می کردند منسوخ شده است. برای مثال ماشین هایی که 4 عمل اصلی محاسبه را انجام می دهند یا ماشین هایی که برای تشخیص متن از نویسه خوان نوری (optical character recognition) استفاده می کنند دیگر هوش مصنوعی به حساب نمی آیند چرا که این ها عملکرد ذاتی کامپیوتر هستند.

کاربردهای هوش مصنوعی

کاربردهایی که می توانیم برای هوش مصنوعی نام ببریم بی شمارند. این فناوری می تواند در بسکمک از صنایع و بخش های جامعه به کار گرفته شود. هوش مصنوعی در صنعت بهداشت و درمان کارایی زیادی دارد. این روش در درمان های مختلف برای بیماران به کار گرفته می شود؛ همچون مقدار گیری دوز دارو یا در حین جراحی در اتاق عمل. یکی از مثال های دیگری که می توان برای کاربردهای این فناوری نام برد کامیپوترهایی هستند که شطرنج بازی می کنند. ماشین های خودران هم با استفاده از فناوری هوش مصنوعی کار می کنند.

هر یک از ماشین هایی که گفتیم باید بتوانند نتایج تصمیماتی که می گیرند را ارزیابی کنند، چرا که هر حرکت روی نتیجه کلی اثرگذار است. در شطرنج برنده بازی در آخر کار تعیین می شود و در اتومبیل های خودران هم سیستم های کامپیوتری باید بتوانند تمام عوامل را به حساب بیاورند تا در نهایت ماشین از جهت خود خارج نشود یا تصادف نکند.

هوش مصنوعی در امور مالی هم کاربرد دارد. از این فناوری برای پیداکردن و نشانه گذاری مسائلی مانند استفاده از دبیت کارت های مشکوک، حساب های سپرده با مبلغ بسیار بالا، یا هر چیز دیگری که بتواند امکان سوءاستفاده مالی یا کلاهبرداری را فراهم کند، استفاده می شود. اپلیکیشن هایی که بر پایه هوش مصنوعی ساخته شده اند برای ساده تر کردن تجارت استفاده می شوند. این کار با ساده کردن عرضه و تقاضا و همچنین قیمت گذاری اوراق بهادار انجام می شود.

دسته بندی هوش مصنوعی

فناوری هوش مصنوعی به دو دسته ی اصلی زیر تقسیم می شود.

• هوش مصنوعی ضعیف (weak AI)
• هوش مصنوعی قوی (strong AI)

هوش مصنوعی ضعیف به سیستم هایی گفته می شود که تنها برای انجام یک وظیفه خاص طراحی شده اند. مهم ترین مثال های سیستم های هوش مصنوعی ضعیف، بازی های ویدیویی مانند شطرنج و دستیارهای شخصی مانند Alexa و siri هستند که آمازون و اپل آن ها را طراحی کرده اند. شما از دستیار شخصی یک سؤال می پرسید، او آن را پاسخ می دهد.

سیستم های هوش مصنوعی قوی سیستم هایی هستند که به نوعی عملکرد شبیه تری به انسان دارند. کار این سیستم ها بسیار پیچیده تر است. آن ها برای موقعیت هایی برنامه ریزی شده اند که لازم است حل مشکل بدون دخالت انسان اتفاق بیفتد. این نوع سیستم ها را می توانید در اتومبیل های خودران یا سیستم هایی که در اتاق عمل استفاده می شوند ببینید.

ملاحظات خاص

هوش مصنوعی از شروع تا به امروز زیر ذره بین مردم و دانشمندان بوده است. یکی از تصورات رایجی که درباره این فناوری وجود دارد این است که ممکن است این ماشین ها به حدی توسعه پیدا کنند که انسان نتواند کنترلی بر آن ها داشه باشد. تصور دیگر این است که آن ها به قدری پیشرفته خواهند شد که بتوانند خودشان را ارتقا دهند و به ماشین ها بسیار پیشرفته تری تبدیل شوند.

یکی دیگر از نگرانی هایی که درباره پیشرفت هوش مصنوعی وجود دارد این است که این ماشین ها بتوانند به اطلاعات سری بشر دست پیدا کنند و حتی به سلاح مجهز شوند. بحث های دیگری هم حول مسائل اخلاقی هوش مصنوعی شکل گرفته است، آنچه در این بحث ها مطرح می شود این است که آیا باید برای سیستم های هوشمند مانند ربات ها هم حقوق انسانی در نظر گرفت یا خیر؟

اتومبیل های خودران هم در نوع خودشان بحث برانگیزند. سیستم این ماشین ها به گونه ای طراحی شده است که امکان کمترین خطر و کمترین تلفات را محاسبه کند. برای مثال اگر امکان تصادف با دو نفر به صورت هم زمان وجود داشته باشد، این خودورها محاسبه می کنند که کدام تصادف خسارت کمتری به شما وارد می کند.

مسأله دیگری که فکر بسکمک از مردم را به هوش مصنوعی مشغول کرده است چگونگی تأثیر وجود این ماشین ها بر مشاغل انسان هاست. با توجه به اینکه بسکمک از صنایع تلاش می کنند به کمک ماشین آلات هوشمند کارهای خود را پیش ببرند، مردم نگران بیکار شدن افرادی هستند که در حال حاضر بسکمک از مشاغلی که قابل جایگزین شدن با ماشین هستند را انجام می دهند. اتومبیل های خودران می توانند نیاز به تاکسی و… را برطرف کنند. در حقیقت مردم نگران این مسأله هستند که تولیدکنندگان نیروی انسانی را با ماشین آلات جایگزین کنند. در نتیجه این اتفاق، بسکمک از مهارت ها بی ارزش می شوند و افراد زیادی هم منبع درآمد خود را از دست می دهند.

هوش مصنوعی قوی

هوش مصنوعی قوی چیست؟

هوش مصنوعی قوی یا strong artificial intelligence یکی از مدل های نظری هوش مصنوعی است که با هوش انسانی برابری می کند. تعیینه های اصلی هوش مصنوعی قوی توانایی استدلال، حل معما، قضاوت، برنامه ریزی، یادگیری و برقراری ارتباط است. ضمناً این ماشین ها باید خودآگاهی، افکار عینی، هوشکمک، ادراک حسی و دانایی داشته باشند.

هوش مصنوعی قوی با نام های true intelligence و Artificial General Intelligence هم شناخته می شود.

درکی که از هوش مصنوعی قوی وجود دارد

هوش مصنوعی قوی به معنای واقعی هنوز وجود ندارد. بعضی متخصصان پیش بینی کرده اند که این فناوری ممکن است تا سال 2030 یا 2045 توسعه پیدا کند. گروه دیگری از متخصصان هم معتقدند پیشرفت هوش مصنوعی قوی ممکن است تا قرن آینده طول بکشد یا حتی ممکن نباشد.

گروهی از نظریه پردازان این نظر را مطرح کرده اند که یک ماشین با هوش مصنوعی قوی باید بتواند مراحل پیشرفت را مانند بشر بپیماید؛ یعنی با فکری مانند بچه ها شروع به کار کند و در طی فرآیند آموزش به یک فکر بالغ دست پیدا کند. این ماشین باید بتواند با جهان اطراف برهمکنش داشته باشد و از آن یاد بگیرد. همچنین او باید بتواند زبان و احساسات مخصوص خودش را داشته باشد. مبحث دیگری که درباره هوش مصنوعی قوی مطرح است این است که از آنجایی که ما نمی دانیم هوش از چه چیزی تشکیل شده است نمی توانیم بفهمیم چه زمانی هوش مصنوعی قوی را توسعه داده ایم.

در حالی که هوش مصنوعی ضعیف تنها شناخت انسانی را شبیه سازی می کند، هوش مصنوعی قوی در واقع دارای شناخت انسانی است. به کمک هوش مصنوعی قوی، یک سیستم به تنهایی می تواند تمام مشکلاتی که یک انسان می تواند به تنهایی حل نماید را مدیریت کند. هوش مصنوعی ضعیف می تواند جای کارگرانی که مهارت های اندک یا مهارت های متوسطی دارند را بگیرد اما هوش مصنوعی قوی می تواند جایگزین گروه هایی شود که مهارت های بالایی دارند.

هوش مصنوعی قوی؛ خطرات و مزایا

امکان دستیابی به هوش مصنوعی قوی مزایای بالقوه و نگرانی های جدی زیادی ایجاد می کند. بعضی از افراد این نگرانی را دارند که اگر هوش مصنوعی قوی به واقعیت تبدیل شود بتواند به هوشی فراتر از هوش بشر دست پیدا کند؛ به این پدیده تکینگی گفته می شود. طرفداران این ایده می گویند ممکن است هوش مصنوعی قوی به قدری پیشرفت کند که بتواند خودش را تغییر دهد و اهدافش را بدون دخالت انسان دنبال کند. ربات های قاتلی که در فیلم ها دیده اید را تصور کنید، هوش مصنوعی قوی می تواند به قاتل انسان ها تبدیل شود.

سؤالی که اینجا مطرح می شود این است که آیا می توانیم هوش مصنوعی قوی را به شکلی ایجاد کنیم که چنین نتایجی در پی نداشته باشد؟ آیا می توان هوش مصنوعی قوی را به گونه ای برنامه ریزی کرد که به ارزش های اخلاقی مطلوب پایبند باشد؟ این ارزش های اخلاقی مطلوب چه چیزهایی هستند؟ آیا افراد بشر بر سر یک سری اخلاقیات مشترک با یکدیگر به توافق می رسند؟ تحقیقات بیشتر در آینده می تواند به جلوگیری از احتمال به وجود آمدن ربات هایی که علیه بشر فعالیت کنند کمک کند و به این سؤال پاسخ دهد: آیا اصلا چنین ربات های باهوشی وجود خواهند داشت؟

یکی دیگر از مهم ترین نگرانی هایی که وجود دارد مسأله شغل است. هوش مصنوعی می تواند به شکل گسترده ای جای انسان را بگیرد و در نتیجه معضل بیکاری به شکلی بسیار جدی خودش را نشان خواهد داد. اگر هوش مصنوعی قوی به حقیقت بپیوندد این مسأله جنبه جدی تری پیدا خواهد کرد.

همان طور که انقلاب صنعتی به شکل جدی نوع کارهایی که کارگران انجام می دادند را تغییر داد، انقلاب هوش مصنوعی هم می تواند تغییرات زیادی در شکل کار کردن افراد ایجاد کند. هوش مصنوعی قوی می تواند با افزایش بهره وری و ثروت اثر مثبت قابل توجهی روی جامعه بگذارد. ممکن است لازم باشد بشر در آن زمان مشاغلی را بر عهده بگیرد که در حال حاضر قادر به تصور آن ها نیستیم؛ زمانی این را خواهیم فهمید که هوش مصنوعی قوی ایجاد شود و ببینیم چه کارهایی را می تواند برای ما انجام دهد. احتمال دیگری که وجود دارد این است که دولت ها مجبور شوند نوعی شبکه حمایتی برای افرادی که بر اثر توسعه هوش مصنوعی شغل خود را از دست داده اند ایجاد کنند.

هوش مصنوعی ضعیف

هوش مصنوعی ضعیف چیست؟

هوش مصنوعی ضعیف بخشی از هوش ماشین است که به موضوعات خاص و کوچک محدودشده است. هوش مصنوعی ضعیف شناخت انسانی را شبیه سازی می کند و کارهای وقت گیر و تجزیه وتحلیل هایی که بشر به صورت عادی قادر به انجام آن ها نیست را انجام می دهد.

کاربردهای هوش مصنوعی ضعیف

هوش مصنوعی ضعیف آگاهی انسانی ندارد. این فناوری تنها می تواند آگاهی انسانی را شبیه سازی کند. تصویر کلاسیکی که از هوش مصنوعی ضعیف وجود دارد آزمایش فکری اتاق چینی است که جان سیرل (John Searl) طراحی کرده بود. این آزمایش می گوید شخصی بیرون از یک اتاق ممکن است بتواند تجربه ای شبیه به مکالمه به زبان چینی با شخصی داخل اتاق داشته باشد که به او دستورالعمل هایی داده شده که در آن ها نوشته شده است چگونه به مکالمات در زبان چینی پاسخ دهد. شاید به نظر برسد شخص درون اتاق چینی حرف می زند اما در واقعیت او بدون دستورالعملی که در مقابلش قرارگرفته است حتی یک کلمه از زبان چینی نمی داند. در اصل اینکه به نظر می رسد فرد به زبان چینی حرف می زند به دلیل تسلط او به این زبان نیست، به این دلیل است که او به خوبی توانسته است طبق دستورالعمل عمل کند. در شروع به نظر می رسد پای هوش مصنوعی قوی (چیزی شبیه به هوش انسانی) در میان باشد اما حقیقت این است که تنها از هوش مصنوعی ضعیف استفاده شده است.

سیستم هایی که با هوش مصنوعی ضعیف کار می کنند هوش عمومی ندارند، بلکه یک هوش خاص دارند. هوش مصنوعی که توانایی این را دارد که به شما بگوید چگونه از نقطه A تا نقطه B برسید، نمی تواند با شما شطرنج بازی کند و هوش مصنوعی که می تواند وانمود کند چینی حرف می زند نمی تواند کف اتاق را جارو بزند.

فناوری هوش مصنوعی ضعیف به شما کمک می کند big data را به کمک پیدا کردن الگوها و پیش بینی کردن به اطلاعات قابل استفاده تبدیل کنید. چیزهایی مانند نیوزفید فیسبوک، خریدهای پیشنهادی آمازون و دستیار شخصی اپل یعنی siri مثال هایی از این فناوری هستند.

مثال دیگری که می توانیم در این زمینه بزنیم فیلترهایی هستند که ایمیل های اسپم را از میان ایمیل های دیگر جدا می کنند. در این زمینه کامپیوتر از یک الگوریتم برای یادگیری اینکه چه پیام هایی ممکن است اسپم باشند استفاده می کند و آن ها را از اینباکس به فولدر اسپم می فرستد.

محدودیت های هوش مصنوعی ضعیف

هوش مصنوعی ضعیف علاوه بر اینکه قابلیت های محدودی دارد ممکن است صدماتی هم ایجاد کند. برای مثال به یک اتومبیل خودران فکر کنید که سیستم هوش مصنوعی آن در تشخیص مکان وسیله نقلیه ای که از روبه رو می آید اشتباه کند و باعث یک تصادف کشنده شود. همچنین ممکن است این سیستم از طرف افرادی استفاده شود که قصد صدمه زدن به دیگران را دارند. برای مثال یک تروریست می تواند از یک اتومبیل خودران برای ایجاد انفجار در یک منطقه شلوغ استفاده کند. مسأله دیگری که وجود دارد تعیین کردن این است که دلیل عملکرد بد ماشین نقص فنی است یا ایراد طراحی؟

نگرانی دیگری که با توسعه هوش مصنوعی زیاد شده، این است که افزایش اتوماسیون باعث از بین رفتن هرچه بیشتر مشاغل خواهد شد. سؤال این است که آیا بیکاری افزایش پیدا خواهد کرد یا جامعه راه های تازهی پیدا می کند تا انسان ها نقش فعالی در اقتصاد داشته باشند؟ گرچه چشم انداز اولیه اتوماسیون این است که کارگران زیادی شغل خود را از دست می دهند اما باید واقع بین باشیم و سعی کنیم بفهمیم افزایش گسترده اتوماسیون چه تغییرات جدی در زندگی ما به وجود خواهد آورد. ممکن است نیازهای تازه جامعه، زمینه ساز شغل های متفاوتی برای بشر شود.