رمزگشایی از ژنومیکس گاو باستانی با مشارکت محقق ایرانی - وبلاگ بانیما

به گزارش وبلاگ بانیما به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، یک تیم بین المللی از متخصصان ژنتیک شامل دکتر محمد فرهاد وحیدی، محقق پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران (پژوهشکده بیوتکنولوژی جانوری منطقه شمال کشور)پیروز به رمزگشایی از وقایع پیش از تاریخ (Prehistory) در جنس گاو شدند.

در این تحقیق که نتایج آن در مجله علمی ساینس منتشر شده 67 ژنوم باستانی از گاو وحشی و اهلی که از یک تاریخچه هشت هزار ساله نمونه گرفته شده بود، معین توالی شده است.

بررسی DNA باستانی نشان داده است که پیشینه بزرگترین حیوان اهلی شده یعنی گاو، با ظهور اولین اقتصادهای پیچیده، شهرها و ظهور و سقوط اولین امپراطوری های انسانی دنیا هماهنگ است.

گاو حدود 10 هزار سال پیش اهلی شده اما تجزیه و تحلیل نژادهای مدرن منشأ آنها را آشکار ننموده است. مجموعه داده منحصر به فرد به دست آمده در این مطالعه، این امکان را فراهم آورد تا بدون تکیه بر تنوع ژنتیکی گاوهای مدرن و با نگاه مستقیم به گذشته ، تغییرات ژنتیکی در زمان و مکان مشاهده شده و رویدادهای منطقه ای قبل از زمان آمیختگی بین جمعیت های گاو مدرن (Bos taurus و Bos indicus) که همچنان مبهم مانده بود، آشکار گردد.

مطالعات قبلی نشان داده که نگهداری حیوانات اهلی از خاور نزدیک کهن (Ancient Near East) شروع شده است. اولین گاوها Bos taurus هستند که هیچ جد مشترکی از Bos indicus یا زبو (Zebu) که آن موقع در نواحی مختلفی از Indus Valley پرورش داده می شدند، در آنها وجود نداشته است و این در حالی است که هر دو این گونه ها در کنار هم در منطقه خاور نزدیک کهن وجود داشته اند.

مشاهدات این تحقیق نشان داد که در عصر برنز - در تقریباً 4200 سال پیش - به دلیل تغییرات آب و هوایی و خشکسالی های پی درپی که طی چند قرن رخ داده بود، آمیختگی سریع و گسترده ای بین این دو گونه گاو رخ داده است. آن موقع مصادف بوده با فروپاشی اولین امپراتوری دنیا در بین النهرین (Mesopotamia) و مصر و استفاده از گاوهای نر زبو مقاوم به شرایط خشکی (arid-adapted zebu bulls) برای انجام فعالیت های اصلاحی در گله های Bos taurus که پاسخی به تغییرات آب و هوایی آن موقع توسط گله داران باستانی بوده است.

این نقطه شروع پراکندگی بزرگ zebu بوده که تا امروز ادامه دارد. نسل گاوهای دره باستانی Indus ، امروزه در تمام مناطق گرمسیری قاره ای پرورش داده می شوند.

در این تحقیق که به رهبری کالج Trinity در شهر دوبلین ایرلند اجرا شده مقایسه ژنوم گاوهای اهلی اولیه با اجداد آنها، نیا گاوها (aurochs)، معرفی و ورود (introgression) مجزای جمعیت های وحشی از منشاء های متفاوت به جمعیت های اهلی را آشکار نموده است.

نتایج این تحقیق طی مقاله ای با عنوان Ancient cattle genomics, origins, and rapid turnover in the Fertile Crescent در 12 جولای 2019 در مجله معتبر Science به چاپ رسیده است.